OVER BEZORGD EN ONWEL ZIJN #18/2 Wordt Brandon afgetuigd?

Blij en verguld als ik was met een andere uitdaging en te zijn uitverkoren, negeerde ik aanvankelijk al dan niet bewust het feit dat ik nou niet bepaald de aangewezen persoon was voor dit klusje. Reken maar uit: ik werkte al 15 jaar in een buitenhuis/sociowoning, met bewoners van een hoog zelfstandigheidsniveau. Waar gedragsproblematiek weliswaar voorkwam, maar meer dan waarschijnlijk niet van dien aard of in die context waarin ik nu terecht zou komen. Daarbij had ik geen specifieke, geschoolde kennis op dit gebied. Mijn gereedschap bestond uit een flinke dosis werkervaring, een gedegen analytisch vermogen, een geoefend oog voor teamprocessen en de nodige communicatieve vaardigheden. Niet mis, als je het zo op een rijtje zet, maar toch.

Waarschijnlijk vond men – en ik zelf  in het begin ook,  eerlijk gezegd – dat dit voldoende was. Het was dus niet alleen Severinus die weinig last had van bescheidenheid. Hoe dan ook, ik werd ingezet ter ondersteuning van een diepzwakzinnige, ernstig gedragsgestoorde (mochten we toen allemaal nog net zeggen..) vrouw, die dusdanig agressief, destructief gedrag vertoonde dat de professionele begeleiding er geen raad mee wist. We zullen haar gemakshalve Anna noemen en ze verbleef op Sint Anna in Heel, Limburg. Destijds een strikt dames-inrichting, zusje van de nabijgelegen strikt mannenkliniek Sint Joseph (Sint Joep). Thans ressorterend onder Daelzicht. In vrijwel geheel Nederland was er gemengde populatie. Héél Nederland? Nee, een kleine nederzetting bleef wankelmoedig weerstand bieden… Heel dus.

We schrijven 1992 en grosso modo was de Verstandelijk Gehandicaptenzorg toch al behoorlijk gemoderniseerd. Zo niet in Heel. Sowieso was ik al allergisch voor inrichtingsaccommodaties, maar hier leek het net of ik in het prehistorisch tijdperk was ingetreden. Op zegge en schrijve 50 km afstand en 40 minuten rijden, leek het alsof ik in een totaal ander land, in een lang vervlogen cultuur verzeild raakte. U kunt zich wellicht voorstellen dat dit mijn zelfvertrouwen en motivatie niet ten goede kwam. Daarbij werd al vrij snel duidelijk dat er – op zich begrijpelijk – bij een aantal teamleden van de Anna’s afdeling de nodige scepsis was over mijn aanstelling. Dus van een ‘open-armen-ontvangst’ was geen sprake.

Desalniettemin kreeg ik toch ook medewerking van een soort van teamcoördinator, hoewel dit geenszins formeel was en zeker niet als zodanig mocht worden beschouwd. Want men hechtte zeer aan het horizontale team, beter gezegd, aan een niet-hiërarchische structuur. Ergo! Ik was op Biezenkuilen 8 ook teamcoördinator, maar dat behelsde een leidinggevende functie. In mijn optiek is dat ook de best werkende structuur.

Een ander wezenlijk verschil met de Severinuscultuur was de prominente plek die de psycholoog innam. Toen ik midden jaren ’70 bij Severinus kwam werken, had de psycholoog/pedagoog een soortgelijke dominante positie. Let wel, op de persoon en expertise van de psycholoog was op zich weinig af te dingen, maar het voetstuk waarop hij werd geplaatst en de vrijwel kritiekloze, serviele benadering die hem ten deel viel, waren niet alleen uit de tijd – het werkte bovenal contraproductief. Want men had wel degelijk een mening over van alles en nog wat, zij het slechts achterbaks en off the record.

Hiermee raken we aan de kern van het probleem. Sowieso zijn weinigen hiermee gezegend, maar wij zuiderlingen blinken niet uit in directheid en  incasseringsvermogen. In Limland is dat doorgaans nog minder het geval, wist ik al uit vroegere ervaringen. Ik trof een team met ogenschijnlijk frisse, jonge mensen die in de wandelgangen en in rustig vaarwater het uitstekend met elkaar konden vinden. Ook buiten het werk trok menigeen met mekaar op. Echter zodra er teamoverleg was, er ook maar een schijn van feedback werd gegeven, dan vloeiden de traantjes en ‘spaarde’ men de ander en zichzelf op een wijze waaraan het spreekwoordelijke varken nog een puntje kon zuigen.

Kortom, het ontbrak nagenoeg volledig aan een professioneel overlegklimaat. De psycholoog zat deze bijeenkomsten voor, maar ontbeerde zowel het gezag alsook de bezieling om dit te (bege)leiden. Tel daarbij nog op de gebrekkige woonaccommodatie, plus het feit dat op meerdere plekken bij Sint Anna én Sint Joep het Consulententeam actief was. Afzonderlijk van elkaar werden vrijwel dezelfde tekortkomingen geconstateerd, waardoor het onomstotelijk en onmiskenbaar was dat de instelling in al haar geledingen een stevige kwaliteitsinjectie behoefde.

En Anna dan? Tja… Zoals gewoonlijk vormde niet ‘de Anna’ het kernprobleem, maar was een structureel tekort in de voorwaardenscheppende sfeer het euvel. Een schromelijk gebrek aan professionele kwaliteit in alle opzichten. Waardoor constructieve samenwerking, een humane bejegening en verantwoorde zorg bij voorbaat tot mislukken waren gedoemd.

Binnenkort in de laatste aflevering de afwikkeling, slotconclusies, aanbevelingen en oplossingsmogelijkheden. Wordt dus nog vervolgd.

Read Full Post »

OVER BEZORGD EN ONWEL ZIJN #18/slot Wordt Brandon afgetuigd?

Mijn missie was dus voortijdig volbracht. Mijn tekortkomingen braken me niet op, al was dat dan onvoorzien. Evenmin was voorzien dat mijn kwaliteiten ertoe bijdroegen dat de structurele defecten al snel werden opgespoord. Neemt niet weg dat dit veel anders en goedkoper had gekund. Maar ik vrees dat dit kenmerkend was voor de ad hoc-werkwijze en -consumptie van het Consulententeam. Sint Anna en Sint Joep snoepten driftig uit de subsidieruif, terwijl op andere plekken het geld veel harder nodig was. Waar was en is de coördinatie van de selectie? Waarom werd er niet veel meer gebruikgemaakt van de toen al ontwikkel(en)de expertise, zoals de Methode Heijkoop?  Vele situaties zouden niet zijn vastgelopen.

Het lijkt aannemelijk dat er in de zaak-Brandon, relatief gesproken, soortgelijke elementen een rol spelen. Dat hier sprake is (geweest) van de nodige inzet en betrokkenheid, lijdt geen twijfel. Maar dat doet niets af aan de onmenselijke, dus onwenselijke situatie. Men kan en mag dit niet accepteren! Dat wij in Nederland door de bank genomen een redelijk tot goede zorg hebben, is geen verdienste. Het zou een grof schandaal zijn wanneer dit niet zo was met de ruime middelen, welvaart en kennis die we voorhanden hebben. Dat betekent dat elke ongewenste situatie, zoals met Jolanda en Brandon, er een teveel is. En ik vermoed dat er in verpleegtehuizen en instellingen nog veel te veel onmenselijke toestanden heersen. Dat we bijvoorbeeld wettelijk moeten regelen dat incontinente ouderen bijtijds verschoond worden, is al een aanklacht op zich.

Oplossingen? Een eveneens ervaren co-blogger en -criticus gooit dubbele moraalridder Andries Knevel in het strijdperk. Zoals reeds vermeld: mijn  observaties en conclusies zijn gebaseerd op persoonlijke ervaringen van enige tijd geleden. Maar nog steeds heb ik contacten en affiniteit met oud-collega’s en met de zorgsector.  Dit weblog is daar een getuige van. Dat brengt enerzijds een niet volledig actuele kennis met zich mee, maar verschaft me anderzijds een positie vanwaaruit ik met de nodige distantie en neutraliteit de zaak kan beoordelen. Waarvan akte.

Oplossingsgewijs haal ik maar meteen mijn stokpaard van stal. Men spreekt doorgaans van iemands stokpaardje, maar in mijn geval is het een stevige knol. Ik kan me zeer wel voorstellen dat u, zeker nu, geen zin hebt om deze op zich behartenswaardige, maar zeer uitvoerige uiteenzettingen door te spitten. Daarom zal ik pogen om dit, al samenvattend, onder meer als oplossingsrichting te presenteren.

Want een betere, structurele, intentionele, onvoorwaardelijke samenwerking, een doordachte uitwisseling van kennis, middelen en mankracht, plus een efficiënte coördinatie zijn de onontbeerlijke fundamenten waarop de oplossingsconstructie moet worden gebouwd. Ik besef terdege dat dit niet alleen een gratuite, maar ook moeilijk te realiseren, laat staan af te dwingen voorwaarde is. Maar alles staat of valt nu eenmaal bij de intentie, de motivatie, de bereidheid om het doel, een menswaardige zorg, te bereiken. En samenwerking in alle facetten en geledingen is daarbij zowel de sleutel als de uitkomst.

– Daarnaast is een betere, meer rechtvaardige, maar ook meer doelmatige verdeling van de financiën hoogst noodzakelijk. Er hoeft niet per se geld bij, want er kan mijns inziens stevig worden bezuinigd (beter gezegd, geld worden gewonnen) als gevolg van een veel betere, meer efficiënte samenwerking en gebruikmaking van middelen op allerlei gebieden .
– Opwaardering van het loon voor verpleegkundigen en begeleidkundigen in de zorg en drastisch korten op (loonhoogte van) vele overbodige managers en kaderfunctionarissen.
– Beter opgeleide en betaalde krachten inzetten in complexe (verpleeg)zorg.
– Gerichte, doelmatige toepassing van functiedifferentiatie, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen meer methodisch, planmatig functionerende en meer uitvoerende krachten.
– Verbetering en budgettering van specifieke opleidingen en opleidingseisen.
– Tot reële proporties terugdringen van onnodige/overbodige bureaucratie mbt rapporteren, registreren en protocolleren. En declareren!
– Veel meer aandacht voor en toezicht op inhoud i.p.v. beheersing, organisatie en productie. Toelichting: er wordt veelal volstaan met het kunnen overleggen van zorgplannen en protocollen met het oog op het binnenhalen van ‘bedden’ en budgetten, waarna (het toezien op/bewaken van) de inhoud en de toepassing er vaak niet meer toe doet. Met haar regelgeving en subsidiestructuur dwingt ook de overheid/politiek de zorgsector ertoe c.q. werkt het in de hand dat men zo te werk gaat.

Tot slot een vurig pleidooi voor een veel beter toezicht op en coördinatie van extra-subsidieafhankelijke constructies zoals het CCE, maar ook PGB (Persoonsgebonden Budget). Op het CCE heb ik momenteel niet veel zicht, maar de zaak-Brandon en het kennelijke feit dat er nog vele soorgelijke misstanden heersen, suggereren op z’n minst dat ook hier ‘winst’ te behalen is. Met het PGB heb ik meer (recent) ervaring en daarvan weet ik zeker dat dit veel doelmatiger, dus ook rechtvaardiger kan. Het ontbreekt ten enenmale aan toezicht op en bewaking van zowel de selectieprocedure als de toepassing van het budget. Met als helaas klassiek en repeterend gevolg dat het meeste geld oneigenlijk wordt opgeslokt door de brutalen, waardoor juist degenen die het  hard nodig hebben, misgrijpen.

Er borrelen in mij nog veel meer aanbevelingen en praktische uitwerkingen, maar laat ik vooralsnog volstaan met deze, in mijn ogen, onontkoombare uitgangspunten voor het verbeteren van de zorg en het uitbannen van onacceptabele uitwassen. In de hoop dat Brandon op redelijke termijn niet langer meer figuurlijk, maar letterlijk wordt afgetuigd.

Read Full Post »

TUSSENTIJDSE NOTIE

Onverwacht, maar daarom niet minder aangenaam verrassend, heeft het Eindhovens Dagblad niet alleen mijn opinie over de zaak-Brandon geplaatst, maar ook een verwijzing naar dit weblog. Ik ben daarmee zeer vereerd en de krant, die ik toch niet altijd even positief heb bejegend, daarvoor zeer erkentelijk. Tegelijkertijd schept het verplichtingen, aangezien ik met veel bravoure mijn oplossingen voor zorgproblemen heb aangekondigd. Helaas ben ik eerst nog even bezig met het verder beschrijven van mijn ervaringen op dit gebied om mijn oplossingen kracht bij te zetten. Ik beloof u mijn uiterste best te doen om dit zo snel als mogelijk te realiseren. Bent u een nieuwe bezoeker, van harte welkom! Hopelijk komt u nog terug, maar u kunt u onderwijl in de wachtkamer ook verpozen met rijkelijk gevarieerde verhalen, gedichten en beschouwingen op dit weblog. Van overbezorgd tot onbezorgd.
Vandaag in elk geval het volgende deel van deze zorgwekkende affaire. En met excuses voor het wellicht te prematuur wekken van verwachtingen.

Read Full Post »